Polski kodeks spółek handlowych i spółek

Kodeks spółek handlowych (KSH) obecnie obowiązujący w Polsce, został wprowadzony ustawą z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późniejszymi zmianami). Jest to podstawowy akt prawny regulujący tematykę spółek handlowych. Normuje procesy ich zakładania, działania, przekształceń i rozwiązywania. Innymi słowy, pokazuje w jaki sposób mogą działać w obrocie niektóre podmioty powołane do prowadzenia działalności gospodarczej.

Prawo handlowe zajmuje się profesjonalnym obrotem, czyli takim, w którym występują podmioty zawodowo działające w obrocie gospodarczym (spółki handlowe). Należy pamiętać, że w prawie polskim istnieją również inne formy prowadzenia działalności zarobkowej na własny rachunek:

– jednoosobowa działalność gospodarcza, podejmowana przez osoby fizyczne na podstawie Prawa Przedsiębiorców,

– spółka cywilna, regulowana przepisami Kodeksu Cywilnego.

Ten artykuł obejmuje tematykę wyłącznie spółek handlowych, czyli tych, które są uregulowana w KSH.

Rodzaje spółek handlowych

Spółki handlowe dzielą się na osobowe i kapitałowe.

Do pierwszej grupy zaliczają się następujące spółki:

• jawna,
• partnerska,
• komandytowa,
• komandytowo-akcyjna,

W skład drugiej grupy wchodzą spółki:

• akcyjna,
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Każda z nich realizuje nieco inne zadania.

Spółki osobowe

Charakteryzują się tym, że opierają się na osobistej więzi między wspólnikami oraz ich bezpośrednim zaangażowaniu w działalność spółki. Co do zasady, w takiej spółce nie ma organów, czyli wyodrębnionych ciał decyzyjnych. Spółka osobowa jest podmiotem samodzielnym, we własnym imieniu występującym w obrocie gospodarczym. Posiada własny majątek, może na swój rachunek nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania. Jednakże wspólnicy spółki (poza przewidzianymi prawem wyjątkami) ponoszą solidarną odpowiedzialność majątkową za jej długi. Samodzielnie może występować w procesie sądowym – pozywać i być pozywana. Nie jest jednak osobą prawną, lecz jednostką organizacyjną wyposażoną w zdolność prawną.

Spółka osobowa powstaje z chwilą jej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Ta czynność musi być jednak poprzedzona zawarciem pisemnej umowy (w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej – statutu). Statut oraz umowa założycielska spółki partnerskiej muszą mieć dodatkowo formę aktu notarialnego. Ustanie bytu spółki osobowej wiąże się z jej wykreśleniem z KRS.

Spółki kapitałowe

Najczęściej powoływane są do prowadzenia dużych przedsiębiorstw. W odróżnieniu od spółek osobowych, posiadają osobowość prawną oraz kapitał zakładowy. Wspólnicy natomiast, co do zasady, nie odpowiadają majątkowo za zobowiązania spółki. Do prowadzenia spraw tych spółek powołane są organy. Istnieje tu wyraźne rozróżnienie między właścicielami a zarządzającymi, chociaż wspólnicy mogą wchodzić w skład organów. Spółki kapitałowe mogą być jednoosobowe. Bez przeszkód mogą też następować zmiany osobowe wspólników, gdyż tu pierwszorzędne znaczenie ma kapitał.

Szczegółowo poszczególne spółki są opisane w Kodeksie spółek handlowych. Należy zapoznać się z jego przepisami przed wyborem formy prowadzenia działalności gospodarczej najbardziej w danym przypadku dogodnej.