Polskie prawo spółek
Polskie prawo spółek
Polskie prawo spółek obejmuje swoim zakresem, zarówno formy gospodarcze, które są swobodnym porozumieniem pomiędzy wspólnikami, jak i twory prawne o rozbudowanej strukturze organizacyjnej, skupiające składniki majątkowe o dużych wartościach. Stworzenie typologii polskich spółek następuje w oparciu o dwa kryteria. Pierwszy, najbardziej ogólny podział wyodrębnia spółki prawa cywilnego i spółki prawa handlowego. W grupie spółek prawa cywilnego znajduje się tylko jedna forma, która podstawą prawną odbiega od pozostałych i jest to spółka cywilna, wszystkie pozostałe formy organizacyjne zaliczamy do spółek prawa handlowego. Drugie kryterium odnosi się do podstawy majątkowej ich utworzenia, z tego względu rozróżniamy spółki osobowe i kapitałowe.
Różnice pomiędzy spółką osobową i kapitałową
Spółki osobowe są jednostkami organizacyjnymi, nieposiadającymi osobowości prawnej. Pomimo tego uczestniczą w obrocie prawnym, ze względu na posiadaną zdolność prawną, nadaną przepisami ustaw szczególnych. Posiadają m. in. zdolność sądową, uprawnienie do nabywania i zbywania nieruchomości, a także zaciągania zobowiązań. Wspólnicy wstępujący do spółki osobowej, co do zasady odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, mimo, że reguła ta doznaje pewnych ograniczeń w stosunku do poszczególnych rodzajów spółek. Odpowiedzialność w tego typu spółce ma, więc charakter solidarny oraz jak sama nazwa wskazuje osobisty, ponieważ środki na zaspokojenie wierzycieli pochodzą z majątków własnych wspólników. Aby utworzyć spółkę osobową potrzebne są co najmniej dwa podmioty, a składy osobowe nie podlegają przekształceniom.
Nie trudno zgadnąć, że spółki kapitałowe głównie opierają się na zgromadzonym kapitale. Są to, również struktury bardziej sformalizowane, jednostki te posiadają osobowość prawną, a do reprezentowania spółki na zewnątrz powoływane są organy, w których skład mogą wchodzić osoby trzecie. Nie pojawia się tutaj składnik osobowy, jak to ma miejsce w przypadku opisywanej wcześniej grupy, wspólnicy nie reprezentują spółki, a koordynacja składów jest jak najbardziej możliwa, ze względu na priorytet posiadania przez spółkę komponentów ekonomicznych. Spółki kapitałowe mogą być prowadzone jednoosobowo, nie jest konieczne zawieranie współpracy pomiędzy dwoma podmiotami. Odmienny jest, również charakter odpowiedzialności, bowiem wspólnicy wstępujący do spółki odpowiadają za jej zobowiązania, jedynie do wysokości wniesionego wkładu, wierzyciel nie ma możliwości prowadzenia egzekucji z ich majątków osobistych.
Rodzaje spółek
Najprostszą z punktu widzenia sformalizowania spółką osobową jest spółka cywilna. Uprawnione do jej utworzenia są, zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Natomiast w ramach wkładu, mogą zostać wniesione, zarówno składniki majątkowe, jaki i praca, świadczone usługi czy umiejętności. Spółka powstaje w momencie zawarcia umowy pomiędzy wspólnikami. Kolejną spółką z kategorii osobowych jest spółka jawna, która do złudzenia przypomina spółkę cywilną, jednak istnieją pewne aspekty, które znacznie je od siebie odróżniają. Po pierwsze podstawa prawna, zagadnienie spółki jawnej zostało ugruntowane w kodeksie spółek handlowych, a nie na łamach kodeksu cywilnego. Ponadto nazwa spółki jawnej wymaga ujawnienia nazwiska, chociaż jednego ze wspólników, a zawarcie umowy w formie pisemnej jest obarczone rygorem nieważności, a nie tylko klauzulą ad probationem- do celów dowodowych. Specyficznym rodzajem spółki osobowej jest spółka partnerska, która służy wykonywaniu jednego lub więcej wolnych zawodów. Szczególny charakter przejawia się w odpowiedzialności, ponieważ partnerzy owej spółki odpowiadają jedynie za działania ściśle związane z jej funkcjonowaniem, nie biorą oni wzajemnej odpowiedzialności za swoje poczynania pozostające w związku z wykonywaniem wolnego zawodu. Największe ograniczenia odpowiedzialności spośród wszystkich spółek osobowych zostały poczynione w stosunku do spółki komandytowej, bowiem wspólnicy odpowiadają jedynie do wysokości kwoty ustalonej w umowie. Jest to rozwiązanie korzystne dla jednostek, które posiadają zróżnicowany kapitał. Stworzenie spółki komandytowej pozwala na dogodne rozłożenie odpowiedzialności, zależnie od wysokości posiadanego majątku oraz rozdzielenie obowiązków związanych z reprezentacją i prowadzeniem spraw spółki. Co do zasady komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości ustalonej sumy komandytowej, a komplementariusz całym swoim majątkiem, bez ograniczeń. Pochodną spółki komandytowej jest spółka komadytowo- akcyjna. Istota działania obu spółek pozostaje niezmieniona, z tym, że w roli komandytariuszy występują akcjonariusze, którzy są zwolnieni z odpowiedzialności, a uszczuplenie ich majątku może nastąpić jedynie, wskutek utraty akcji wniesionych do spółki.
Spółki kapitałowe to spółka z.o.o i spółka akcyjna. Umowa spółki z.o.o musi być pod rygorem nieważności zawarta w formie aktu notarialnego, a zgłoszenie jej do rejestru sądowego wymaga posiadania kapitału zakładowego w wysokości 5 000 zł. Jako, że jest ona osobą prawną, reprezentacja odbywa się za pomocą powołanych do tego celu organów, a obecność wspólników, nie jest w ogóle związana z funkcjonowaniem spółki. Są oni jedynie podmiotami dostarczającymi składników majątkowych, a ich odpowiedzialność ogranicza się do wniesionego wkładu. Sprawy spółki prowadzi zarząd, powoływany mocą uchwały zgromadzenia wspólników. Spółka akcyjna jest najbardziej skomplikowana pod względem formalnym. Powiela ona niektóre elementy spółki z.o.o jednak do jej utworzenia potrzeba o wiele większego kapitału, bo co najmniej 100 000 zł. Spółka akcyjna cechuje się możliwością pozyskiwania aktywów w rozmaity sposób, na przykład poprzez obligacje lub giełdę papierów wartościowych. Współakcjonariusze posiadają gwarancję ochrony swojego majątku, gdyż to nie oni odpowiadają za zobowiązania, a organy spółki. Jedyne ryzyko, jakie ponoszą to ryzyko gospodarcze związane z wniesionym wkładem.