Prawo rodzinne w Polsce

Rodzic – cudzoziemiec przed polskim sądem

Jakie prawa ma obcokrajowiec, który jest matką lub ojcem dziecka urodzonego w Polsce? Przede wszystkim w Polsce obowiązuje tzw. prawo krwi, co oznacza, że dziecko urodzone ze związku obywatela polskiego z cudzoziemcem może otrzymać obywatelstwo polskie, ale pod warunkiem, że oboje rodzice przebywają na terytorium naszego kraju i rodzic obcokrajowiec wyrazi zgodę o wystąpienie o obywatelstwo polskie. Dziecko cudzoziemców urodzone w Polsce nie otrzyma obywatelstwa polskiego, choć jego rodzice mogą starać się dla niego o pobyt stały. Jakie konsekwencje niesie za sobą nadanie obywatelstwa polskiego? Najważniejszą z nich jest podleganie jurysdykcji polskich sądów, czyli wobec małoletniego dziecka będzie miało miejsce zastosowanie polskiego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dopiero kiedy kończy ono 16 lat samodzielnie występuje do Prezydenta RP o nadanie obywatelstwa polskiego, jeżeli rzeczywiście chce takowe uzyskać. 

Wszystko jest w porządku dopóki związek rodziców dziecka trwa i mieszkają oni w Polsce. Jednak w razie rozwodu powstaje pytanie kto zaopiekuje się dzieckiem i jakie prawa ma cudzoziemiec-rodzic w sytuacji polskiego obywatelstwa potomka. To ważne, bo w ostatnich latach sądy w odniesieniu do dzieci Polaków w razie rozwodu orzekają zazwyczaj o tzw. opiece naprzemiennej określając czas pobytu dziecka z jednym i drugim rodzicem. Co dzieje się jednak wówczas, kiedy jedno z rodziców chce wyjechać do swojego kraju macierzystego? Pół biedy jeśli jest to państwo należące do Unii Europejskiej, bo wówczas można liczyć na współpracę wymiaru sprawiedliwości, choć nawet wtedy nie obywa się bez konfliktów. Zazwyczaj bowiem jest tak, że polskie sądy orzekają o pozostawieniu dziecka z rodzicem Polakiem, który mieszka w Polsce. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia, co oznacza, że jeżeli rodzic pochodzi z kraju niestabilnego, objętego konfliktem, polskie prawo zezwala na utratę przez niego całkowitej władzy rodzicielskiej, choć już nie obowiązku łożenia na dziecko. Jednak utrata bądź ograniczenie władzy rodzicielskiej oznacza brak wpływu na sposób kształcenia dziecka, a w sytuacji choroby na wybór leczenia. Nie oznacza to jednak, że rodzic obcokrajowiec zostaje pozbawiony kontaktów z dzieckiem. Może jak najbardziej je utrzymywać, chyba, że sąd uzna, że dobro dziecka jest zagrożone.  W praktyce obcokrajowiec, który decyduje się na wyjazd z Polski, a którego dziecko jest obywatelem polskim nie ma za dużych szans przed polskim wymiarem sprawiedliwości, chyba, że rzeczywiście dziecko jest z nim bardziej związane i może już wyrazić życzenie, aby to cudzoziemiec sprawował nad nim opiekę. I tu jest właśnie pole do zagospodarowania w sytuacji, kiedy obcokrajowiec może zapewnić podobną opiekę dziecku i nie wyjeżdża do kraju objętego konfliktem. Wiąże się to jednak z czasami latami walki o dziecko w sądach, które mogą różnie postrzegać dobro dziecko będące naczelną zasadą przy rozstrzyganiu sporów między rodzicami. Jeżeli jednak cudzoziemiec wykaże, że najlepiej realizuje opiekę i myśli o rzeczywistym dobru dziecka polskie sądy mogą przychylić się do jego argumentów.